سلام به روی «ماه خدا»

تبیین:

سرانجام پس از روزها و هفته‌ها انتظار شیرین و لذت بخش در کوچه پس‌کوچه‌های رجب و شعبان، ماه ضیافت الهی و بهار قرآن از راه رسید و دل‌های مشتاقان را از شوق و عشق مالامال کرد. ماهی که فرصتی ناب برای عشق بازی با معبود مهربان و بی‌همتا و قدم گذاشتن در مسیر رشد و تعالی است.

«رمضان» در لغت از «رمضء» به معناى شدت حرارت، گرفته شده و به معناى سوزانیدن است. چون در این ماه گناهان انسان بخشیده مى‏شود، به این ماه مبارک «رمضان» گفته‏اند. پیامبر اکرم (ص) مى‏فرماید: «ماه رمضان به این نام خوانده شده است، زیرا گناهان را مى‏سوزاند.»

این ماه در روایات اسلامى، ماه خدا و میهمانى امت پیامبر اکرم (ص) خوانده شده و خداوند متعال از بندگان خود در این ماه در نهایت کرامت و مهربانى پذیرایى مى‏کند؛ پیامبر اکرم حضرت محمد (ص) مى‏فرماید: «ماه رجب، ماه خدا و ماه شعبان، ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است. هر کس همه این ماه را روزه بگیرد بر خدا واجب است که همه گناهانش را ببخشد، بقیه عمرش را تضمین کند و او را از تشنگى و عطش دردناک روز قیامت امان دهد.»

قطعا ماه رمضان تاثیرات فردی بسیار زیادی بر روی ابعاد معنوی و شخصیتی یکایک افراد دارد، تمرین صبور بودن، کمترین اثری است که روزه و روزه‌داری بر انسان دارد. هر فرد روزه‌دار از اذان صبح تا اذان مغرب گرسنگی را تحمل کرده و به این ترتیب جوهره تحمل و بردباری را تمرین می‌کند. امام صادق (ع) در حدیثی در مورد فضیلت روزه گرفتن فرموده‌‌اند: «خداوند متعال فرموده، روزه از من است و پاداش آن را من می‌دهم.»

همچنین پیامبر اکرم (ص) ماه مبارک رمضان را ماه صبر دانسته و می‌فرماید: «ای مردم! به درستی که ماهی بر شما سایه افکنده است که در آن شبی است بهتر از هزار شب و آن ماه رمضان است، خداوند روزه گرفتن در آن را واجب نمود... و آن ماه صبر است».

سیده زنان و مردان دو عالم، حضرت فاطمه زهرا (س) نیز می‌فرمایند: «خداوند روزه را برای استواری اخلاص، واجب فرمود.»

بنابراین می توان گفت که خودسازی مهمترین دستاورد ماه رمضان برای هر شخص است. اما برکات ماه رمضان فقط ابعاد معنوی و فردی افراد نیست بلکه ابعاد اجتماعی یکی از مهم ترین آثار ماه پربرکت است. بدون شک خودسازی خود می تواند تاثیر اجتماعی عمیقی داشته باشد زیرا اگر تک تک افراد جامعه مراقب اعمال و رفتار خود باشند، بدون شک بزهکاری و جرم نیز کاهش خواهد یافت. اما به جز آن، مؤمنان به واسطه روزه گرفتن با غم افراد فقیر جامعه آشنا خواهند شد.

امام صادق (علیه‌السلام) در بیانی علت تشریع روزه را این موضوع بیان می‌کنند که «روزه به این دلیل واجب شده است که میان فقیر و غنی مساوات برقرار شود و این به جهت آن است که غنی طعم گرسنگی را بچشد و نسبت به فقیر ادای حق کند، چراکه اغنیا معمولاً هر چه را بخواهند برای آنها فراهم است، خدا می‌خواهد میان بندگان مساوات باشد و طعم گرسنگی و درد و رنج را به اغنیا بچشاند تا آنان به ضعیفان و گرسنگان رحم کنند».

بدون شک همین درک گرسنگی، می‌تواند آثار اجتماعی زیادی داشته باشد. یکی از برکات ماه رمضان، همین درکی است که به موجب آن از فقرا دستگیری می‌شود. رسول خدا (ص) در خطبه شعبانیه خویش این گونه می‌فرماید: «و بر فقیران و مسکینان خود صدقه دهید، سالمندان را احترام نمایید، بر خُردسالان رحم کنید و صله ارحام نمایید.»

در این زمینه می‌توان به روایات افطاری دادن در ماه رمضان نیز اشاره کرد که می‌تواند این اتحاد و یگانگی را در جامعه اسلامی به ارمغان بیاورد به عنوان نمونه امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «کسی که مؤمنی را افطاری دهد، کفاره یک سال گناه او شمرده می‌شود و کسی که دو مؤمن را افطاری دهد، بر خداوند است که او را وارد بهشت سازد.» این موضوع از آنچنان اهمیتی برخوردار است که پیامبر اکرم (ص) به مسلمانان تأکید می‌کند که حتی به نصف خرما یا جرعه آب، این کار را انجام دهند.

اما صله رحم و سنت خوب افطاری دادن به خانواده و خویشاوندان، از دیگر آثار اجتماعی ماه رمضان است. مگر می‌شود استحکام خانوادگی و خویشاوندی در جامعه بیشتر شود و بزه و جرم، کم نشود؟! و اگر از میان همه آثار و برکات ماه میهمانی خداوند، تنها به همین مورد بسنده کنیم، ارزشش را دارد که برای درک آن لحظه‌شماری کنیم. نسیم اسدپور